Pan Krzysztof jest rolnikiem, hodowcą bydła mlecznego. Z powodu znacznych opadów śniegu zostały przerwane linie energetyczne i przez całą noc nie było prądu. Brak prądu spowodował, że urządzenia chłodzące mleko przestały działać, a w konsekwencji cała dostawa mleka za poprzedni dzień była niezdatna do sprzedaży (mleko popsuło się).
Pan Krzysztof zwrócił się do dostawcy energii o zapłatę odszkodowania w wartości zepsutego mleka. Ubezpieczyciel dostawcy odmówił wypłaty wskazując, iż odszkodowanie się nie należy ponieważ przerwa w dostawie nie przekroczyła okresów wskazanych w rozporządzeniu, tj.24 godzin.
Co zrobił Pan Krzysztof? Zwrócił się o pomoc do prawnika:)
Po przeczytaniu pisma od ubezpieczyciela sprawa wydawała się przegrana. Firma ubezpieczeniowa powołała się na szereg niezrozumiałych przepisów ustawy Prawo energetyczne i rozporządzeń o skomplikowanych długich nazwach. Po zacytowaniu przepisów ubezpieczyciel podsumował, że Pan Krzysztof należy do V grupy przyłączeniowej, przerwa w dostawie energii nie przekraczała 24 godzin, a więc odszkodowanie się nie należy. Przepisy rzeczywiście brzmiały jakby odszkodowanie się nie należało.
A jak przepisy rzeczywiście stanowią?
Wskazaną problematykę regulują przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne oraz przepisy Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. W sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.
Zgodnie z art. 4 ustawy Prawo energetyczne „Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw lub energii,(…) jest obowiązane utrzymywać zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w te paliwa lub energię w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych”.
Cytowane rozporządzenie reguluje natomiast długość dopuszczalnych przerw w dostawie energii elektrycznej. I tak zgodnie z § 40 rozporządzenia:
5. Dla podmiotów
zaliczanych do grup przyłączeniowych IV i V dopuszczalny czas trwania:
1) jednorazowej przerwy
w dostarczaniu energii elektrycznej nie może przekroczyć w przypadku:
a) przerwy planowanej –
16 godzin,
b) przerwy nieplanowanej
– 24 godzin;
Dalej należy wskazać na przepisy Rozporządzenia Ministra Energii z dnia 29 grudnia 2017 r. W sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną. Zgodnie z § 41 „Za każdą niedostarczoną jednostkę energii elektrycznej odbiorcy końcowemu (…) przysługuje bonifikata”. przepisy ustawy Prawo energetyczne i wydanych na jej podstawie rozporządzeń regulują sposób ubiegania się o wypłatę bonifikaty z tytułu przerwy w dostawie prądu, która należy się odbiorcom niezależnie od przyczyn awarii o ile zostały przekroczone dopuszczalne czasy przerw w dostawach prądu.
I na etapie analizy przepisów wszystko się zgadza. Poza jednym.
Opisany w przykładzie Pan Krzysztof nie zwrócił się do dostawcy prądu o bonifikatę ale o odszkodowanie za straty spowodowane brakiem prądu.
Oprócz bonifikat odbiorcy mogą zwracać się do przedsiębiorstwa o wypłacenie odszkodowań za szkody powstałe w wyniku braku zasilania energią. Przedsiębiorstwo energetyczne odpowiada za wyrządzoną odbiorcy szkodę na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu cywilnego. W tym przypadku nie mają zastosowania przepisy ustawy ani rozporządzeń, a w szczególności odpowiedzialność przedsiębiorstwa energetycznego nie jest uzależniona od długości przerwy w dostawie prądu.
Przedsiębiorstwo zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii, w myśl art. 4 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne jest obowiązane utrzymywać zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w prąd w sposób ciągły i niezawodny. Odpowiada więc za szkody wyrządzone na skutek niewykonania tego obowiązku.
Odpowiedzialność przedsiębiorstwa jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka i wynika z art. 435 ust. 1 kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że „prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności”.
Co to oznacza dla pokrzywdzonego?
Dostawca energii jest zobowiązany naprawić szkodę powstałą wskutek działania przedsiębiorstwa niezależnie od winy ani innych dodatkowych przesłanek. Pan Krzysztof musi wykazać szkodę i związek pomiędzy jej powstaniem a działaniem przedsiębiorstwa, czyli w tym przypadku z niedostarczeniem prądu.
Czy odszkodowanie zawsze się należy?
Przedsiębiorca nie odpowiada, jeżeli szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
W korespondencji z Panem Krzysztofem, który zakwestionował odmowną decyzję i podał wskazaną powyżej argumentację, Ubezpieczyciel nie utrzymał stanowiska dotyczącego długości przerwy, ale powołał sie na przesłankę wyłączającą odpowiedzialność, tj. Siłę wyższą, którą w tym przypadku miał być obfity śnieg.
Siła wyższa definiowana jest jako zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia (co obejmuje również nikłe prawdopodobieństwo jego zajścia w danej sytuacji) i niemożliwe do zapobieżenia (przy czym w zasadzie chodzi o niemożliwość zapobieżenia nie tyle samemu zjawisku, co jego następstwom).
W toku dalszego postępowania sądowego, bo ubezpieczyciel uchyla się od odpowiedzialności, wszystko rozstrzygnie się właśnie o odpowiedź na pytanie: czy śnieg jest siłą wyższą?
A wy jak myślicie?
Ja myślę, że za kilka lub kilkanaście lat, jeżeli zimy będą wyglądać jak ta w tym roku, gdy śnieg oglądamy tylko w telewizji, będzie on niewątpliwie siłą wyższą. Z perspektywy moich doświadczeń intensywne opady śniegu są jednak zjawiskiem typowym czy raczej możliwym do przewidzenia w naszej szerokości geograficznej, nie są żadną anomalią pogodową, więc tym bardziej nie są siłą wyższą.
Zobaczymy jak uzna sąd. Chętnie się podzielę rozstrzygnięciem, ale to jeszcze długa droga.
Anna Filipska